Dünya’da lojistik sektörünün gelişimi ile orantılı olarak, online alışverişin artması, motorlu kuryelerin çalışma hayatındaki rolünü artırmıştır. Özellikle de pandemi dönemi ile birlikte motosikletlerin ekonomik ve hızlı bir ulaşım aracı olması sebebiyle kullanımı çok tercih edilmiş ve motorlu kuryeler tedarik zincirinin olmazsa olmaz bir unsuru haline gelmiştir.

Hızlı büyüyen bir iş kolu olan motosikletli taşıma işlerinde bilhassa ölümlü kazaların sık yaşanması, motorlu kuryelerin (moto kurye) iş sağlığı ve güvenliği yönünden daha detaylı irdelenmesi gerekliliğini ortaya koymuştur.

Motosikletler; sahip olunurken düşük maliyetli olması, yakıt kullanımı açısından ekonomik olması, standart bir otomobile göre daha az yer kaplaması ve park yeri bulma kolaylığı sağlaması, özellikle yoğun trafikte daha fazla hareket kabiliyeti sunması ve belki de hepsinden farklı olarak özgürlük hissi vermesi sebebiyle çok tercih edilen araçlar arasında yer almaktadır. Türkiye İstatistik verilerine göre 2022 yılında ülkemizdeki motorlu araçların %15’ini motosikletler oluşturmakta ve her 20 kişiden 1’i motosiklet kullanmaktadır. Buradan yola çıkarak normal hayatında motosiklet kullanan pek çok kişinin, bu hobisini mesleğe çevirerek moto kurye olduğunu da söyleyebiliriz.

Moto kuryelerin yaptıkları çalışmanın temel unsuru motosiklet kullanımı olduğu için, öncelikle her bir moto kuryenin çok iyi bir motosiklet sürücüsü olması gerekmektedir. İyi bir motosiklet sürücüsü; aracına tamamen hakim olmalı, aracına vereceği komut ve alacağı tepkilerin farkında olmalı, farklı yol, hava ve sürüş şartlarına çabuk ve net uyum sağlamalı, her zaman kendine güvenmeli ve risk almamalıdır. Bir motosiklet sürücüsünün bu özelliklere sahip olması; temel ve ileri sürüş teknikleri gibi eğitimlerle sağlanabilmektedir. Özellikle moto kurye işe alımlarında; çalışacak olan kişilerin öncelikle sürücü belgesinin olup olmadığının kontrol edilmesi, sonrasında motosiklet kullanımının değerlendirilmesi ve temel/ ileri sürüş teknikleri gibi eğitimlerin işveren tarafından verilmesi, başarılı olunması halinde kişinin işe alınması gibi uygulamaların geliştirilmesi iş kazalarını büyük ölçüde azaltacak tedbirlerin başında gelmektedir.

Bunların yanı sıra; moto kuryeler işe başlatılmadan önce gerekli sağlık tetkiklerinden geçmeli ve İşyeri Hekimi tarafından işe giriş/ periyodik muayeneleri yapılmalı, oryantasyon eğitimleri ve Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri verilmelidir. Moto kuryenin kullanımına verilecek olan motosikletin tüm muayene ve bakımları tam olmalı, gerekli CE belgeli ve standartlara uygun motosiklet ekipmanları (kask, mont, pantolon, bot, eldiven, yağmurluk ve reflektif yelek) kendilerine temin edilmeli ve zimmetlenmelidir. Araç üzerindeki donanımlar mevsim şartlarına uygun olmalıdır. Ör: lastikler.

İşverenlerin yanı sıra moto kuryeler de iş sağlığı ve güvenliği unsurlarını gözetmek zorundadır. Moto kuryelerin başlıca uyması gereken kuralların başında trafik kuralları gelmektedir. Bir yanlış hareketin hayati önem taşıdığı trafik kuralları kişiye göre uygulanmamaktadır. Bu sebepten, tüm trafik kuralları moto kuryeleri de kapsamaktadır. Özellikle de en çok ihlal edilen kural olan hız limitlerine, kesinlikle uyulması gerekmektedir. Bunun yanı sıra takip mesafesinin korunması, yaya yolunun kullanılmaması, şerit değiştiren, ara sokaklardan aniden çıkan araçlara karşı dikkatli ve tedbirli olunması da yine dikkat edilmesi gereken diğer trafik kuralları olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bir başka önemli noktada araçların günlük kontrollerdir. Moto kuryeler, her iş başında araçlarının yakıt durumunu kontrol etmeli; far, sinyal, korna, zincir, fren, lastik, motor yağı gibi mekanik/ elektronik tüm aksamın düzgün çalıştığından emin olmalı ve aracın günlük bakımını yapmalıdır. Bakım esnasında araç çalışır halde olmamalı ve kişinin üzerinde keskin, sivri uçlu ekipmanlar olmamalıdır. Moto kuryeler, motosikleti kullanırken direksiyon, fren ya da herhangi bir sisteminde arıza tespit ettiğinde motosikleti güvenli bir yere park etmeli ve arızayı yetkili servislere/ kişilere bildirmelidir.

Araç kullanılmaya başlanmadan önce kask, mont, pantolon, bot, eldiven ve gerekli ise yağmurluk giyilmelidir. Reflektif yeleğin kullanımı gece sürüşlerinde yasal zorunluluk olduğu için kullanıma hazır tutulmalı ve gece sürüşlerinde muhakkak giyilmelidir.

Moto kuryeler, seyir esnasında dikkat dağıtacak her türlü şeyden uzak durmalıdır. Bunun için öncelikle uykusuz bir şekilde araca binilmemeli, alkol alınmamalı ve/veya alkolün etkisindeyken araç kullanılmamalı, seyir esnasında sigara içilmemeli ve cep telefonu kullanılmamalıdır. Seyir halinde telefon kullanılması gerekiyor ise intercom temin edilmeli, telefon, navigasyon gibi cihazların eller serbest kullanılması için gerekeli tutucular temin edilmelidir.

Motosiklet kullanımında denge önemli bir unsurdur. Bu sebepten, motosiklet üzerinde akrobatik hareketler yapılmamalı, seyir sırasında; elde bagaj, paket ve benzerleri taşınmamalıdır. Motosikletin arkasına sabitlenmiş taşıma aparatına taşıma kapasitesini aşacak yük yüklenmemeli, aynaların üzerinde ve gidonda poşet, çanta vb. taşınmamalıdır. Yük mümkün olduğunca motosikletin merkezine yakın yerleştirilmeli ve motosikletin ağırlık merkezi değişimi minimumda tutulmalıdır.

Bir başka dikkat edilmesi gereken konu da seyir esnasındayken yağışın başlamasıdır. Bu gibi durumlarda motosiklet uygun bir yere park edilmelidir. Yoldaki tozun yağışla birleşmesiyle lastiklerin asfalta tutunması zorlaşacaktır. Bu sebepten yolun yeterli ıslaklığa ulaşması için, yağışın başlamasının üzerinden belli bir süre geçmesi beklenmelidir. Sonrasında yağmurluk da giyilerek yola devam edilmelidir.

Olumsuz hava koşulları motosiklet kullanımını en zorlaştıran durumları oluşturur. Bu sebepten, olumsuz hava koşullarında işveren tarafından motosiklet kullanımının yasaklanması ve dağıtımların daha güvenli araçlarla yapılması son derece yararlı olacaktır. Son yıllarda olumsuz hava koşullarının yaşandığı günlerde il valilikleri trafik seyir ve can güvenliğini sağlamak için motosiklet, elektrikli scooter ve moto kuryelerin trafiğe çıkışlarını yasaklamaktadır.

Zaman zaman sıcak havalarda kazaların olmasını tetiklemektedir. Özellikle sıcak havalarda kaskın vizörünün açık halde tutularak kullanılması, öndeki aracın tekerinden sıçrayan taş veya havada uçuşan toz ve böceklerin göze, yüze gelmesine sebep olmaktadır. Böyle durumlarda kaza olması kaçınılmaz bir hal almaktadır. Araç seyir halindeyken, her zaman vizörler kapalı bir halde tutulmalıdır.

İstenmeyen bir durum (kaza, olay, hırsızlık vb.) yaşandığında sürecin yönetilmesi de, moto kuryeler için düşünülmesi gereken bir başka önemli noktadır. Bu sebepten moto kuryelere özel acil eylem planları hazırlanmalı ve bu konuda eğitimler verilmelidir. Kaza sonucu moto kuryenin bilincini kaybetmesi durumu göz önüne alınarak, firma yetkililerine ulaşılabilmesi amacıyla motosiklet üzerinde veya kurye üzerinde firma iletişim bilgileri bulunmalıdır.

Motosiklet kullanmak; ister hobi amaçlı, ister iş amaçlı olsun çok ciddi bir iştir. Bu sebepten, motosiklet kullanırken her zaman ekipmanınız tam, gözünüz yolda olsun.

Kaynaklar: 

• Türkiye İstatistik Kurumu 

• Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Motosiklet El Kitabı / Rahmi Barutçu